Het soefisme is een invloedrijke mystieke stroming binnen de islam. Het ontstond in het oostelijk deel van de Arabische wereld. Een aanhanger van het soefisme heet een soefi, hoewel sommigen deze titel slechts wensen te gebruiken voor iemand die de doelen van het soefisme bereikt heeft. De soefi's vormen mystieke broederschappen of zusterschappen. Het was vooral George Ivanovitch Gurdjieff die deze leer in de beginjaren 1900 naar het Westen bracht. Niet enkel en alleen de filosofie, maar ook de soefi muziek, de soefi dansen die hij in zijn 'Movements' en zijn 'Stop-oefeningen' verwerkte.
Zo lezen we hierover op Wikipedia: "Een aparte plaats in zijn gedachtegoed heeft de muziek. Tijdens zijn zoektochten door Centraal-Azië en Afrika komt Gurdjieff in contact met diverse Soefi-ordes, Boeddhistische centra en andere tradities. Hij hoort daar talloze spirituele liederen, gezangen en melodieën en ziet heilige dansen. Hij verwondert zich over de effecten hiervan, zowel op hemzelf, als op anderen. Uiteindelijk zal hij veel van die muziek, met de hulp van zijn leerling, de bekende Russische componist Thomas de Hartmann (1885-1956), omzetten in pianomuziek.
Het is die muziek die vervolgens ook gebruikt wordt bij de door Gurdjieff uitgedachte zogenaamde 'movements', waarin diverse Oosterse heilige dansen werden verwerkt. Het zijn spiritueel georiënteerde, uiterst complexe veel strak ritmische dansbewegingen. Zij vragen van de dansers een extreem hoge mate van alertheid. 'Movements' beogen de danser zijn ware aard te doen inzien en hem te doen 'ontwaken'. Met andere woorden: zij zouden hem uit het waak-slaap-bewustzijn naar het waak-waak-bewustzijn brengen.
Niet slechts mystieke, maar ook meer sociale thema's hielden Gurdjieff bezig: zo schreef hij bijvoorbeeld naar aanleiding van zijn ervaringen met de Assyrische genocide tijdens zijn vele omzwervingen in het Ottomaanse rijk, de compositie 'Assyrian women mourners'. In 2004 verscheen hiervan voor het eerst een opname op CD bij het label ECM (ECM 1888).
Soefi komt vermoedelijk van het Arabische 'soef' dat 'wol' betekent. De eerste soefi's droegen grove wollen kleding als blijk van hun soberheid en armoede. Als beschrijvende term verschilt het weinig van 'derwisj' - Oudperzisch voor 'soefi' - en 'fakir' - Oudhindi voor 'soefi'. Hoewel het woord sterk gelijkt op het Griekse woord 'sophia', dat 'wijsheid' betekent, is er geen linguïstisch verband. Een andere veronderstelling is dat de naam afkomstig is van het Arabische woord 'soefa', dat 'bank' betekent, en is afgeleid van het feit dat naast de ingang van de moskee van de profeet in Medina altijd wel een groepje arme gelovigen op een bank zat. Vanwege het feit dat deze mensen voortdurend in de nabijheid van de profeet verkeerden, hadden enkele van hen een uitgebreide kennis van de islamitische leer. Een andere mogelijkheid van de oorsprong van de naam is het woord 'safa', wat 'puurheid' betekent. De soefi Abu Ali al-Rudhabari combineerde beiden met de uitspraak "De soefi is degene die wol draagt over puurheid". Kortom: niemand kent de ware oorsprong van het woord.
Vermoedelijk waren er in de 6e eeuw al soefi's. Zij trokken rond door verschillende delen van het Midden-Oosten en India. Rond de 8e eeuw werden er diverse scholen, of ordes gevestigd.
Als religieuze beweging kenmerkt het soefisme zich als een wisselwerking van religieuze en spirituele invloeden. Eén precieze definitie van het soefisme is dan ook niet te geven, ook omdat er in het soefisme zoveel verschillende stromingen en aftakkingen zijn.
Sommige Soefi's geloven dat de Koran en de strikte regels van de sharia uiterlijke regels zijn en dat er diverse stadia van (innerlijke) nabijheid tot God bestaan. Eén van de symbolen die dit symboliseert is de roos. De doornen van de roos, die de roos beschermen, staan voor de regels van de sharia. De stam van de roos symboliseert het innerlijke pad, ook wel 'tariqa' genoemd. De bladeren van de roos staan symbool voor 'marefa' waarbij de soefi innerlijke kennis van God ervaart. De geur van de roos staat voor het ervaren van de werkelijkheid (haqiqa) zoals deze is.
Bekend zijn ook de dansende derwisjen uit de Turkse stad Konya, die dat geloof niet nastreven. Zij zoeken namelijk het goddelijke in zichzelf en niet in de buitenwereld en ook dus niet in boeken. Door in het rond te tollen, en daarbij een verbinding te maken tussen 'boven en beneden', bereiken zij een bepaalde extase en zo proberen zij tot het goddelijke in zichzelf te komen. De orde werd gesticht door de volgelingen van de Perzische soefidichter Jalal ad-Din Rumi uit de 13e eeuw.
Weer een totaal andere soefigroep is de Qalandariyah die graag experimenteerden met bewustzijnveranderende middelen. De Idrisiyya, een Soefi-stroming, die opgericht werd door Ahmad Ibn Idris al-Fasi, was vooral actief in Noord-Afrika en Jemen.
Een bijzondere beweging binnen het soefisme, is het 'Universeel Soefisme' zoals dit door Hazrat Inayat Khan naar Europa en Amerika gebracht werd. Zijn boodschap van harmonie, liefde en schoonheid beperkt zich niet tot één religie, maar omarmt alle wereldreligies.
Binnen het soefisme bestaan tientallen scholen, 'tariqats' genaamd. Sommige zijn internationaal, andere lokaal actief. Inmiddels is in elke grote stad in Nederland en België wel een vertegenwoordiger van een soefibroederschap te vinden.
Het Soefisme begon als een zuiver individuele mystieke ervaring en groeide uit tot een maatschappelijke beweging met grote aanhang onder het volk. Onder de Seldjoekse en Ottomaanse sultans waren er zelfs derwisj-opstanden, die soms een serieuze bedreiging vormden voor de gevestigde orde. Om deze gevaren af te wenden, verkregen enkele derwisj-orden goedkeuring en een voorkeursbehandeling.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de orde der Mewlewi's, of Mevlana, bekend als de 'dansende derwisjen' in de Ottomaanse staat, die in de loop van de 16e eeuw in de gratie kwam en waarvan het hoofd vanaf 1648 optrad bij de troonsbestijgingsplechtigheden van de nieuwe sultan en met name bij het omgorden met het zwaard van Osman, de bezegeling van elke troonsbestijging. De Mewlewi-orde werd in de 13e eeuw opgericht door een van de grootste soefi-dichters, de reeds genoemde Djalal al-Din Rumi (1207-1273), in Konya. De Mewlewi's, of de Mevlana, waren van alle soefi-orden de meest conformistische en haar volgelingen waren merendeels stedelingen uit burgerlijke of hogere kringen.
Terwijl de bekendste islamitische geleerden, de oelama's, betrokken raakten bij het regeringsapparaat bleven de soefi's deel uitmaken van het volk en behielden zodoende de invloed en het respect dat de oelama's vaak kwijtraakten. Ondanks zijn populaire en mystieke karakter oefende het soefisme langzaam ook invloed uit op de islamitische intellectuelen. Door één van de grootste middeleeuwse islam-filosofen, Mohammed Ghazali (1059-1111), werden de leerstellingen van het soefisme opgenomen in de officiële islamitische leer. Zijn werken hadden een enorme invloed op de verdere ontwikkeling van de islamitische wetenschappen.
Nota: We zijn volop onze Encyclopedia Spiritualia aan het aanvullen... Heb je ooit zélf op de één of andere manier persoonlijke ervaringen opgedaan met het Soefisme? Of, weet je er iets meer over te vertellen? Laat het ons weten via 'Mijn Commentaar' hier onderaan.
Interessante, reclameloze bijdragen, met een encyclopedische inhoud, en bijgevolg: een meerwaarde voor onze lezers, komen in onze rubriek Encyclopedia Spiritualia terecht, waarvan hier de link!
Eender wat op reclame lijkt, wordt automatisch verwijderd. Hopelijk kun je hier enig begrip voor opbrengen. Want, indien jij het doet, zullen de duizenden anderen het ook doen, nietwaar?
Stel je interesse in doelgerichte reclame, en/of streef je naar meer naambekendheid? Klik dan even op deze Zoek&Vind link.