Je herinnert je misschien nog wel ons nieuwsberichtje dat handelde over de positieve uitwerkingen van de rode biet. "Vlaanderen valt massaal voor rode bietensap, " lazen we vandaag in de kranten.
Wat televisie toch teweegbrengt. Sinds het 'Eén-programma' 'Ook getest op mensen' enkele weken geleden toonde dat het uithouding dankzij rode bietensap gevoelig verbetert, loopt Vlaanderen storm voor het goedje. Stap je momenteel een biowinkel binnen, dan is de kans groot dat je te horen krijgt dat het rode sap uitverkocht is. Niet dat iedereen nu plots weg is van de smaak. Integendeel zelfs, veel mensen lusten het niet. Waarom de verkoop dan toch boomt? "Omdat het een natuurlijke en vooral legale doping is," schrijft de krant Het Laatste Nieuws.
In navolging van een Brits onderzoek leverde inspanningsfysioloog Peter Hespel van de K.U. Leuven vorige maand in het tv-programma 'Ook Getest Op Mensen' een gelijkaardig bewijs. "Het kan jouw uithouding met 16 procent verhogen," luidde het.
Onder begeleiding van inspanningsfysioloog Peter Hespel van de KULeuven deden zes wielertoeristen in 'Ook getest op mensen' een uithoudingstest van een uur. Drie van de zes testpersonen dronken daarna een week lang rode bietensap, drie kregen - zonder dat ze het zelf wisten - bessensap. Toen ze na een week de test opnieuw aflegden, bleek dat het bietensap effectief de uithouding had vergroot.
"Niet verwonderlijk: ik heb zelden een product gezien dat op zo'n consistente manier werkt," zei Peter Hespel daarover in de uitzending. "Het is hét groentesap bij uitstek. En het helpt zelfs als je het gewoon één keer voor een wedstrijd of andere sportieve prestatie drinkt. Maar het beste is eigenlijk om het twee weken vooraf te beginnen drinken. Elke dag zo'n halve liter is meer dan genoeg."
En die woorden hebben de sportende Vlamingen duidelijk in hun oren geknoopt. Het sapje vliegt met bakken de deur uit terwijl biowinkels er vroeger hooguit enkele flessen van verkochten.
Hoe het eigenlijk werkt? "In de groente zitten nitraten. En die zorgen er uiteindelijk voor dat je spieren efficiënter gebruikmaken van de zuurstof die in je bloed zit. Zo kun je als fietser harder rijden of als loper scherpere tijden halen."
Geen enkele groente bevat immers zo veel nitraten. Nitraten in het lichaam bevorderen de vorming van stikstofoxide, dat de zuurstofopname in het bloed regelt. Hoe beter die geregeld is, hoe minder zuurstof we nodig hebben om een inspanning te leveren.
Wel is er één bijwerking. "Je gaat er rood van plassen. Dopingartsen weten dat maar al te goed. Ze zien alsmaar vaker atleten opduiken met een rood plasje. Maar geen probleem, want verboden is het gebruik van rode bietensap zeker niet."
Rode bieten bevatten naar het schijnt aanzienlijk veel antioxidanten en kankerbestrijdende stoffen, die bovendien het immuunstelsel stimuleren. In de bieten zit ook een goede hoeveelheid mangaan. Dit nog niet zo bekende mineraal zorgt voor een optimale metabolisering van stoffen die nodig zijn voor de verwerking van vitamine C, biotine, B1, enzovoorts, enzovoorts. Bovendien helpt rode bietensap de vorming van het schildklierhormoon, de vertering van voedsel en de werking van het zenuwstelsel.
Gekend voor zijn gezonde eigenschappen wordt deze plant bereid op verscheidene manieren. Hier is er eentje van:
- Bieten worden in zijn geheel koken 'zonder loof': 1 cm. loof eraan laten tegen leegbloeden, ook de wortel eraan laten.
- Vervolgens nemen we een pan met de helft azijn en water en voegen hierbij enkele kruidnagels, laurier, peperkorrels, een beetje suiker (naar believen), en inkoken tot de helft. Daarna de schil van de bieten verwijderen (makkelijk na het koken, maar voorzie wel plastieken handschoenen) en de knollen in kubusjes of schijven snijden.
- Doe deze in bokalen en giet hierop de ingekookte azijn. Door de azijn blijft de bewaring optimaal, bacteriën maken geen kans om bederf te zaaien.
- Invriezen kan ook, doch kook de bieten dan eerst gaar.
Op het internet vonden we interessante informatie over de inhoudstoffen van de rode biet. Een interessante site is die van Paradijsvogel.nl. ... Hier is de link.
Daar lezen we, onder andere, dat rode bieten erom bekend staan dat ze het immuunstelsel stimuleren en kankerbestrijdende stoffen bevatten. De rode kleurstof wordt 'anthocyaan' genoemd. Deze rode kleurstof bevordert in ieder geval de celademhaling en celstofwisseling. Verder staat er vermeld dat de anthocyanen een natuurlijke bescherming geven bij hart- en vaatziekten, de 'slechte' vormen van cholesterol bestrijden en meehelpen bij nachtblindheid. Denk hierbij ook aan bosbessen.
Kalium
- helpt de chemische balans van het lichaam te bewaren.
- is betrokken bij de regulering van de hartslag
- reguleert de bloeddruk
- is belangrijk voor de regulering van de vochthuishouding en werkt samen met natrium
- heeft een gunstig effect op de zenuwfunctie (overdracht zenuwimpulsen, spierbewegingen)
- is ook betrokken bij de regulatie van de bloedsuikerspiegel
- helpt mee het zuur/base-evenwicht te reguleren
- bevordert de verwijdering van afvalstoffen uit het lichaam door stimulering van de nieren.
Een kaliumtekort komt in normale omstandigheden eigenlijk niet voor. Alleen bij mensen die plaspillen gebruiken, overmatig laxeermiddelen gebruiken, ernstige diarree hebben of hevig moeten braken kan het voorkomen. Bij sporters zou een kaliumtekort vermoeidheid en spierkrampen kunnen geven, echter daarvoor kunnen ook andere oorzaken zijn.
Een teveel aan kalium kan ontstaan doordat de nieren niet goed functioneren.
Het is niet verstandig kaliumtabletten te gebruiken. De oplossing is het gebruik van een goede voeding met veel groenten en fruit. Kook dus nooit aardappelen en groenten in te veel water. Er gaat dan veel kalium verloren door het afgieten van het water.
Calcium
Calcium is het mineraal waaruit onze botten en tanden bestaan en kan in het lichaam alleen goed worden opgenomen indien er voldoende vitamine D in het lichaam aanwezig is.
De functie van calcium is:
- zorgt voor het behoud van krachtige botten en tanden (calcium en fosfor werken samen).
- zorgt voor het regelmatig kloppen van het hart (werkt samen met magnesium).
- heeft een gunstig effect op de bloeddruk.
- het voorkomt slapeloosheid.
- speelt een rol bij de stofwisseling van ijzer in het lichaam.
- helpt het zenuwstelsel (vooral bij het overbrengen van impulsen).
- is betrokken bij het reguleren van het zuur/base evenwicht.
Calciumtekort veroorzaakt Engelse ziekte (rachitis), botverweking (osteomalacie), osteoporose (ontkalking van het bot), terwijl men ook de bovenvermelde functies van calcium in ogenschouw moet nemen.
Magnesium
Vervolgens bevat de rode biet magnesium en gezien het bovenstaande, is dit een mooie combinatie, want magnesium is noodzakelijk voor de stofwisseling van vooral calcium, evenals trouwens vitamine C, fosfor, natrium en kalium.
- magnesium is heel belangrijk voor een goede werking van zenuwen en spieren.
- belangrijk voor de omzetting van bloedsuiker in energie
- goed tegen stress - alcoholici hebben vaak een tekort aan magnesium.
Magnesium vindt men, behalve in rode bieten, ook onder andere in vijgen, citroenen, grapefruit, amandelen, noten, zaden, donkergroene groenten, brandnetels en appelen.
Vitamine A
- Vitamine A is nuttig bij een zwak gezichtsvermogen
- bestrijdt nachtblindheid
- is van belang bij allerlei oogaandoeningen
- vergroot de algemene weerstand
- helpt bij infecties van de ademhalingswegen
- verkort de ziekteduur
- bevordert de groei
- geeft krachtige botten
- zorgt voor een gezonde huid en gezond haar
- zorgt voor sterke tanden en tandvlees
- zorgt voor de groei en regeneratie van weefsels
Vitamine A vindt men, behalve in rode bieten, in levertraan, lever, wortelen, groene en gele groenten, melk- en zuivelproducten, margarine en in geel fruit, zoals abrikozen.
B1 (thiamine)
- Vitamine B1 bevordert de groei
- is behulpzaam bij de vertering van koolhydraten
- bevordert het geestelijk welzijn
- is van belang bij de stofwisseling van de grote hersenen
- ook van belang bij de stofwisseling van de centrale zenuwknopen
- bevorderlijk voor de spierwerking van het hart
- bestrijdt lucht- en zeeziekte - verlicht pijn na tandheelkundige ingrepen
- helpt bij de behandeling van gordelroos
- stimuleert de aanmaak van rode bloedlichaampjes
Vitamine B1 zit, behalve in rode bieten, in biergist, tarwekiemen, ongepelde rijst, volkoren meel, havermout, de meeste groenten, melk, peulvruchten, eierdooiers, et cetera.
B2 (riboflavine)
- Vitamine B2 is belangrijk voor normale groei en houdt het weefsel in stand
- goed voor gezonde huid, nagels en haar
- voorkomt gekloofde lippen, tong en mond(hoeken)
- goed voor het gezichtsvermogen, voorkomt vermoeide ogen
- speelt een rol bij de zuurstofvoorziening van het oog
- is van belang bij de stofwisseling van koolhydraten, eiwitten en vetten
- beschermt tegen bloedarmoede
Vitamine B2 zit, behalve in rode bieten, in melk, kaas, groene bladgroenten, lever, vis, eieren, et cetera.
- Nota: Vitamine B2 lost op in kokende vloeistoffen.
B3 (niacine)
De functie van niacine is:
- gunstig effect op het spijsverteringssysteem
- verbetert de stofwisseling van eiwitten, vetten en koolhydraten
- zorgt voor een gezonde huid
- voorkomt of verlicht migraine
- verwijdt de bloedvaten
- verbetert de bloedsomloop
- gaat hoge bloeddruk tegen
- helpt duizelingen bij de ziekte van Ménière te verminderen
- vermindert het cholesterolgehalte
Bij een tekort krijgt men huid- en slijmvliesontstekingen, dementie, slapeloosheid, spierzwakte.
Men vindt niacine in biergist, tarwekiemen, vis, lever, eieren, tomatenpuree, avocado's, peulvruchten, dadels, vijgen, pruimen, volkorenproducten en in zilvervliesrijst.
Vitamine C (ascorbinezuur)
- Vitamine C helpt wonden, verbrandingen en bloedend tandvlees genezen
- versnelt het genezingsproces na een operatieve ingreep
- voorkomt scheurbuik - voorkomt verkoudheden, immuunsysteem stimulerend in het algemeen
- speelt een rol bij de absorptie van ijzer in het lichaam
- vermindert het ontstaan van bloedproppen in de aderen
- werkt als natuurlijk laxeermiddel - gaat de vorming van nitrosaminen tegen (kankerverwekkende stoffen)
- versterkt het bindweefsel (collageen)
- is een antioxidant
- heeft een ontgiftende werking
- helpt bij stress (stress put nl vitamine C uit
- elke sigaret vernietigt 25 mg vitamine C
- wordt aanbevolen als preventief middel tegen wiegedood
- biedt bescherming tegen kankerverwekkende stoffen
- enzovoort ...
Vitamine C zit, behalve in rode bieten, in citrusvruchten, bessen, kiwi's, groene bladgroenten, tomaten, bloemkool, aardappelen, koolsoorten, et cetera.
Vitamine P
Vitamine P omvat vitamine C-complex, bioflavonoïden, rutine, hesperidine en nog 6 andere bioflavonoïden. Dit zijn belangrijke stoffen die noodzakelijk zijn voor de juiste functionering en absorptie van vitamine C. Flavonoïden zijn de stoffen die de gele en oranje kleur aan citrusvruchten geven. Het is heel belangrijk wanneer men vitamine C gebruikt, ook deze vitamine P-stoffen binnen te krijgen.
De functies van vitamine P zijn:
- verhindert dat vitamine C oxydeert en vernietigd wordt
- versterkt de wanden van de haarvaten
- voorkomt blauwe plekken
- helpt weerstand opbouwen tegen infecties
- voorkomt en geneest bloedend tandvlees
- verhoogt de werkzaamheid van vitamine C
- helpt bij de behandeling van oedeem
- helpt bij duizeligheid ten gevolge van aandoeningen van het inwendige oor.
Vitamine P vindt men in de pit en het witte vruchtvlees van citrusvruchten, rode bieten, rozebottels, kersen, zwarte bessen, druiven, boekweit, appels, propolis, etc.
Betaïne
Rode bieten bevatten betaïne en dat behoort tot de lipotrope stoffen. De belangrijkste functie van een lipotrope stof is het verhinderen van ophopingen van vetten in de lever. Lipotrope stoffen vergroten de productie van lecithine door de lever, waardoor het cholesterol beter oplosbaar blijft. Betaïne ontgift de lever en vergroot de weerstand tegen ziektes, omdat ze de zwezerik (thymus) stimuleren bij de productie van antistoffen. Andere lipotrope stoffen zijn methionine, choline en inositol. Betaïne versterkt ook het spijsverteringproces.
IJzer
Weliswaar niet in grote hoeveelheid, maar het ijzer uit de rode biet wordt een stuk beter opgenomen dan ijzertabletten.
De functies van ijzer zijn:
- speelt een rol bij de groei
- versterkt het immuunsysteem
- voorkomt vermoeidheid
- geneest en voorkomt bloedarmoede t.g.v. ijzergebrek
- zorgt voor een gezonde huidskleur
- aanmaak van hemoglobine
- zuurstoftransport via de rode bloedcellen
- nodig voor de stofwisseling van vitamine B-complex
- betrokken bij de eiwitstofwisseling
- vitamine C bevordert de opname van ijzer
IJzer vindt men in broccoli, bloemkool, gedroogde perziken, pompoen, eierdooiers, noten, bonen, asperges, melasse, havermout, tomaten, citrusvruchten, rood vlees, rauwe mosselen, hart en lever.
Nota: Oxaalzuur, zoals men in spinazie en rabarber aantreft, bemoeilijkt de opname van ijzer, evenals fosforeiwitten in eieren en fytinezuur in ongezuurd tarwemeel
Mangaan
Mangaan activeert de enzymen die nodig zijn voor de juiste verwerking in het lichaam van biotine, vitamine B1 en vitamine C. Mangaan is ook nodig voor een goede botstructuur en de vorming van thyroxine, het belangrijkste hormoon dat door de schildklier wordt geproduceerd. Het is belangrijk voor de vruchtbaarheid en het normaal functioneren van het centrale zenuwstelsel. Het verdrijft vermoeidheid, heeft invloed op de spierreflexen en verbetert het geheugen. Het is nodig voor de omzetting van koolhydraten en reguleert de bloedsuikerspiegel.
Bij gebrek aan mangaan kan men een stoornis krijgen in de spierreflexen (ataxie) en duizeligheid en mentale afwezigheid kan ook een gevolg zijn van een tekort. Mangaan vindt men vooral in rode bieten, noten, groene bladgroenten, erwten, eierdooiers en volkorenproducten.
Foliumzuur
Foliumzuur is een onderdeel van vitamine B-complex en is essentieel voor de productie van rode bloedlichaampjes. Ook speelt het een rol bij de stofwisseling van eiwitten en is belangrijk voor de deling van lichaamscellen. Het helpt ook mee suiker en aminozuren te verwerken en is belangrijk voor de productie van nuceleïnezuren (RNA en DNA).
De functies van foliumzuur zijn:
- verbetert de melkafscheiding
- beschermt tegen ingewandsparasieten
- beschermt tegen voedselvergiftigingen
- zorgt voor een gezonde huid
- is pijnstillend
- vertraagt vergrijzing, samen met pantotheenzuur en PABA
- stimuleert de eetlust bij uitgeputte personen
- helpt bloedarmoede te bestrijden
- stimuleert de productie van rode bloedlichaampjes
- stimuleert de stofwisseling
- stimuleert de productie van RNA en DNA
- stimuleert het immuunsysteem
- helpt bij de hersenstofwisseling
- helpt bij de functie van de lever
- foliumzuur en vitamine B12 hebben identieke functies.
Foliumzuur is heel erg belangrijk bij de groei van de foetus (vermindert de kans op afwijkingen aan het ruggenmerg, zoals spina bifida (open ruggetje).
Bij een tekort aan foliumzuur kunnen de volgende symptomen en/of ziektes ontstaan: macrocytaire anemie (bepaalde vorm van bloedarmoede), vermoeidheid, duizeligheid, depressiviteit, grijze haren en angsten.
Foliumzuur vindt men in diepgroene bladgroenten, asperges, tarwe, peulvruchten, biergist, noten, broccoli, melk, sinaasappels, spinazie, volkorenbrood, peterselie, peulen, lever, oesters, en in zalm.
Nitraat
Rode bieten bevatten ook veel nitraat. Daarom is het belangrijk om vitamine C-poeder toe te voegen om de omzetting nitraat-nitriet-nitrosamine (is kankerverwekkend) te blokkeren.
Nitraten worden aan de bodem toegevoegd tijdens bemesting door de landbouwsector. Nitraten uit mest zijn al jarenlang aan normen gebonden. De Nederlandse normen blijken echter niet streng genoeg in vergelijking met de eisen van de Europese Unie. In Vlaams-Brabant, Antwerpen en Limburg (Nederland en België) is in waterputten van minder dan 25 meter diepte, in 33% het nitraatgehalte te hoog in vergelijking met de richtwaarde van 25 mg/l. Voor de grenswaarde van 50 mg/l geldt een overschrijdingspercentage van 12%.
Nitraat, dat omgezet tot nitriet een schadelijke stof is, wordt veel in groenten gevonden. Aan de andere kant is nitriet het enige middel dat een levensgevaarlijke voedselvergiftiging door de bacterie botulisme helpt te voorkomen.
In de winter is de hoeveelheid nitraat in groenten ongeveer anderhalf keer zo groot als in de zomer. De overheid streeft naar een nitraatnorm van maximaal 2500 mg per kg groente. Vooral in andijvie, bleekselderij, postelein, raapstelen, radijs, rode bieten, selderij, alle soorten sla, spinazie, kool, tuinkers, venkel. Bij al deze groenten is het dus raadzaam om er vitamine C bij te consumeren.
Op Wikipedia lezen we dat de schadelijkheid van nitraat op zich niet hoog is. Een probleem kan echter wel ontstaan bij de omzetting in het veel giftiger nitriet door bacteriën. De omzetting van nitraat naar nitriet vindt in de levensmiddelen zelf al plaats, maar dit gaat heel langzaam. Deze reactie verloopt echter sneller bij een hogere temperatuur, vooral tussen de tien en zestig graden Celsius. Boven een temperatuur van 60 graden gaan de bacteriën dood en vindt geen nieuwe nitrietvorming meer plaats. Omdat de temperatuur tijdens het kookproces echter langzaam oploopt is vorming van nitriet bij het koken van groenten dan ook niet te voorkomen. Een kleine fractie (ongeveer 5%) van het ingenomen nitraat wordt tijdens de spijsvertering, door de bacteriën in het maag-darmkanaal omgezet in nitriet.
- Enerzijds kunnen deze nitrieten in bepaalde omstandigheden omgezet worden in nitrosaminen die mogelijk kankerverwekkend zijn. Men is het er nog niet over eens of nitraatinname via de voeding inderdaad leidt tot een verhoogd risico op maagkanker.
- Anderzijds kunnen ze in het bloed hemoglobine omvormen tot metahemoglobine. Dit kan leiden tot anemie en cyanose. Bij baby's kan het percentage nitraat dat in het lichaam wordt omgezet in nitriet, oplopen tot tachtig procent. Bij zuigelingen kan daarom relatief gemakkelijk een zuurstoftekort (cyanose, blauwzucht of blauwe-baby-ziekte) ontstaan. Babyvoeding is daarom uit voorzorg zeer nitraatarm. Bij de bereiding van zuigelingenvoedsel behoort ook geen nitraatrijk water te worden gebruikt.
Nochtans vormen deze risico's geen grote bedreiging voor de voedselveiligheid en komen ze - naar het schijnt - zelden voor. De 'aanvaardbare dagelijkse inname' (ADI) van nitraat is 3,65 mg/kg lichaamsgewicht per dag.
Proteaseremmers
Proteaseremmers zijn stofjes die onze verteringsenzymen blokkeren. Proteaseremmers vindt men ook in rauwe aardappels en als tomaten nog groen zijn, bestaan ze soms wel voor 50 % uit proteaseremmers. Het is dan ook niet raadzaam om onrijpe tomaten te eten. Door koken verliezen de proteaseremmers hun werking.
Planten maken proteaseremmers om hun voedselvoorraden te beschermen tegen vraat. De mens eet in feite uit de voorraden van de plant. Voor de mens remmen ze de werking van eiwit-afbrekende enzymen (proteases, zoals bijvoorbeeld trypsine) die in de darmen het eiwit afbreken tot vrije aminozuren. Die vrije aminozuren worden opgenomen in het bloed en door het lichaam gebruikt voor het maken van bijvoorbeeld spiereiwitten en hemoglobine.
Een proteaseremmer zorgt er dus voor dat je het eiwit uit het voedsel niet meer kunt gebruiken voor het onderhoud van je lichaam omdat je verteringsenzymen niet meer werken. Voor planten is het dus een onderdeel van hun afweer. Bladeren hebben normaal weinig proteaseremmers. Echter als ze aangevreten worden, gaat het blad proteaseremmers aanmaken. Ze beschermen dus de plant. Ook bij dieren (knaagdieren, slakken, rupsen, insekten, aaltjes, schimmels, bacteriën, virussen, remmen ze de enzymwerking en die zullen dus ook de vruchten niet voortijdig opeten. Kortom, de natuur zit mooi in elkaar.
Nu wil het geval dat men proteaseremmers nogal eenvoudig uit planten kan zuiveren. En in de reguliere geneeskunde maakt men dan ook gebruik van de eigenschappen van deze stof en wel als AIDS-remmer, want het blijkt dat deze stof uit planten de vermenigvuldiging van het HIV-virus remt. In geïsoleerde vorm heeft men er dus een medicament van gemaakt. De werking berust dus op een blokkade van bepaalde verteringsenzymen waardoor er geen eiwitten meer verteerd kunnen worden. De geïsoleerde proteaseremmers hebben als monotherapie een krachtige anti-retrovirale activiteit (het AIDS-virus is namelijk een zogenaamd retrovirus).
Ook in de biotechnologie (landbouw) worden onderzoeken gedaan omdat men hiermee op een onschadelijke manier insecten te lijf kan gaan.
Het sap van een rauwe aardappel wordt in de natuurgeneeskunde gebruikt als middel ter bestrijding van maagzuur. Daarom is het dus zo, dat men ook hier op de dosering moet letten en gaat de stelregel 'baat het niet, dan schaadt het niet' lang niet altijd op en méér van iets hoeft niet per definitie beter te zijn.
Nota: Wortel- en bietensap wordt vaak gecombineerd als kankerremmend middel en men adviseert daar dan drie glazen per dag van.
Nog enkele tips:
- Verwijder de nerven en de oudste bladeren van het bladgewas, want deze bevatten het meeste nitraat.
- Reeds bereide spinazie mag niet opnieuw opgewarmd worden, want tijdens het opwarmen worden de aanwezige nitraten omgezet in nitriet.
- Geef baby's jonger dan 4 maanden geen bladgewassen. Ze zijn gevoeliger voor de negatieve gevolgen van nitriet.
- Zwangere vrouwen moeten er op letten om zo weinig mogelijk nitraat binnen te krijgen. Er ontstaat dan nitriet wat kan doordringen tot de placenta en dit kan de vrucht beschadigen. Andere risicogroepen die misschien te veel nitraat binnenkrijgen zijn bijvoorbeeld: vegetariërs en tuinders (omdat zij veel (blad)groenten eten), mensen met maagaandoeningen en nierpatiënten.
- Bewaar verse bladgewassen niet langer dan 2 dagen in de koelkast. Bereide bladgewassen mogen niet bewaard worden.
- Gebruik geen groentenat van bladgewassen in soep of saus. Het kookvocht wordt dus altijd weggegoten.
Nabericht 14/6/2013: via deze link kom je op een Engelstalige tekst, waarin beweerd hoe hoe gezond rode bieten zijn en sportprestaties verhoogd.