Populaire kruidenmengsels kunnen de werking van sommige medicijnen zwaar verstoren. Maar ook kruidenthee en vruchtensap zijn niet ongevaarlijk voor wie medicatie moet slikken. Enkele voorbeelden...
Ginkgo biloba, een extract van de Japanse notenboom, is een populair kruidengeneesmiddel. Het wordt tegen allerlei kwalen gebruikt, van geheugenproblemen over bloedcirculatiestoornissen tot ouderdomsverschijnselen. Maar het gebruik ervan is niet zonder risico, waarschuwen Zuid-Afrikaanse artsen. Het middel kan zelfs dodelijk uitpakken als het met bepaalde medicijnen wordt gecombineerd.
Dat overkwam een 55-jarige man die ginkgo slikte tegen geheugenverlies. Hij verdronk in zijn zwembad na een aanval van epilepsie. Uit de lijkschouwing bleek dat bestanddelen uit het ginkgo-preparaat een versnelde afbraak hadden veroorzaakt van de medicijnen die zijn epilepsie onder controle moesten houden. De dosering lokte een aanval uit, die hem het leven kostte.
Het komt wel vaker voor dat bestanddelen uit kruidengeneesmiddelen de werking van medicijnen op voorschrift dwarsbomen, waarschuwen de artsen van de universiteit van Stellenbosch in het 'British Journal of Clinical Pharmacology'. Uit de medische literatuur citeren ze tientallen gevallen waarin vrij verkrijgbare alternatieve behandelingen de effecten van medicatie zowel verzwakten als versterkten. In het eerste geval werkte de medicatie onvoldoende goed, in het tweede geval kregen patiënten een overdosis van het medicijn binnen, met als gevolg veel zwaardere en soms fatale nevenwerkingen.
Behalve ginkgo zijn onder meer sommige vruchtensappen, ginseng, diverse kruidenthees en sint-janskruid te mijden in combinatie met medicatie tegen onder meer kanker, epilepsie, hartziekte, aids en depressie, waarschuwen de onderzoekers. Ze leggen ook uit waarom.
Sint-Janskruid
Dit vrij verkrijgbare kruidenpreparaat, dat vooral als remedie tegen depressie wordt verkocht, ontregelt de werking van onder meer bloedverdunners, cholesterolremmers, voorbehoedsmiddelen, antidepressiva, allergieremmers, chemotherapie en medicatie tegen afstoting na transplantatie. De artsen beschrijven een geval van een schizofrene vrouw die sint-janskruid tegen depressie slikte. Interactie met haar antipsychoticum leidde tot een zware zenuwtoeval. Een man die bloedverdunners gebruikte samen met sint-janskruid, kreeg een zware maagbloeding.
Ginseng
Extracten van de ginsengwortel horen bij de bestsellers van de alternatieve geneeskunde. Volgens onbewezen claims zouden ze een stoet klachten verlichten, zoals algemene zwakte, koude ledematen, gebrek aan eetlust, hartkloppingen, slapeloosheid, kortademigheid, impotentie, onvruchtbaarheid, diabetes en hartfalen.
Wie de middelen combineert met aidsremmers of epilepsiemiddelen, kan bedrogen uitkomen, want bestanddelen uit ginseng remmen ook het leverenzym CYP3A4 dat lichaamsvreemde moleculen afbreekt. Als dit enzym zijn werk niet kan doen, blijft het medicijn langer in het lichaam dan bedoeld en dreigt een overdosis. Een 56-jarige seropositieve man die ginseng gebruikte in de hoop zijn seksuele potentie te verbeteren, ondervond dat. Hij hield aan de combinatie met aidsvirusremmers een aanval van onbedwingbare, hevige jeuk over.
Kamillethee
Aftreksels van kamillethee worden geprezen als remedie tegen maag- en darmklachten. Maar bestanddelen ervan dwarsbomen ook de werking van medicijnen die afstoting van donororganen moeten tegengaan, en ontregelen de werking van hartmedicatie. Een 37-jarige man met een donornier kreeg afstotingsverschijnselen na het drinken van kamillethee tegen zure oprispingen. Een 70-jarige vrouw die bloedverdunners slikte wegens hartritmestoornissen, kreeg een aanval van waterzucht door de combinatie daarvan met kamillepreparaten.
Vruchtensap
Bij meer dan veertig geneesmiddelen kan de combinatie met pompelmoessap gevaarlijke bijwerkingen geven. Zowel onder- als overdosering komt voor, wat zelfs tot sterfgevallen heeft geleid. Chemotherapie tegen kanker is een klassiek voorbeeld van medicatie die zich slecht laat combineren met pompelmoessap. Ook hier is het probleem de remming van het leverenzym CYP3A4 en het risico op overdosering.
Ook de consumptie van gojibessensap houdt risico’s in. Het remt het leverenzym CYP2C9. Een 72-jarige vrouw, die na inplanting van een kunstknie bloedverdunners moest slikken, kreeg na het drinken van gojibessensap een aanval van geelzucht en hevige neusbloedingen.
Rabarberextract
Overigens leveren kruidengeneesmiddelen niet enkel in combinatie met traditionele medicatie gezondheidsrisico’s op. Ook apart is hun gebruik riskant, omdat hun veiligheid niet moet worden bewezen vooraleer ze op de markt worden gebracht. Deze week waarschuwde de Europese organisatie voor de Voedselveiligheid (EFSA) nog tegen langdurig gebruik van laxeermiddelen met de ingrediënten senna- en rabarberextract. Daarin zitten vaak hydroxyanthracenen, een klasse stoffen uit wortels, schutbladeren, zaad en schors van planten als aloë, rabarber of senna. Dierproeven suggereren dat sommige van deze stoffen darmkanker kunnen veroorzaken, aldus de EFSA.
Bron: De Standaard
Bijwerkingen van Ginkgo Biloba
Deskundigen weten nog niet of Ginkgo Biloba veilig is voor zwangere vrouwen of deze die borstvoeding geven. Daarom is het aangeraden steeds een arts te contacteren alvorens met het product te starten.
Bloedstollingproblemen zijn de enige grote complicatie die het gebruik van Ginkgo biloba kan beïnvloeden. Toch is de kans op bloedingen zeer laag omdat het geen grote schommelingen geeft in de bloedstolling. Toch is Ginkgo Biloba niet aanbevolen voor mensen die bloedverdunnende medicijnen nemen. Het gecombineerde effect van Ginkgo Biloba en deze geneesmiddelen kan wel schadelijk zijn.
Andere bijwerkingen bij hoge dosis kunnen zijn: problemen met de spijsvertering (diarree, misselijkheid, indigestie, braken), hoofdpijn, allergische huidreacties of spierzwakte.
Omwille van de bijwerkingen is het altijd nuttig de behandelende arts in te lichten als men Ginkgo Biloba supplementen neemt. De arts kan altijd nakijken of deze wel interessant zijn om samen met de reeds voorgeschreven medicatie in te nemen.
Bijwerkingen van Sint-Janskruid
Maagdarmklachten, droge mond, duizeligheid, tijdelijke seksuele stoornissen, jeuk, huiduitslag.
Op de website van Kwakzalverij.nl vond ik nog meer aanvullende gegevens...
Echinacea
Van echinacea wordt gedacht dat het stimulerend werkt op het immuunsysteem, echter hard bewijs hiervoor ontbreekt. Langdurig gebruik in combinatie met andere medicatie kan echter wel zorgen voor leverschade, ook weer door remming van het CYP3A4. Flavonoïden in echinacea kunnen echter ook CYP3A4 induceren. Ook de zilverkaars-preparaten die worden gebruikt als remedie tegen diverse gynaecologische problemen maar waarvan werkzaamheid ook niet is aangetoond, kan door remming van CYP3A4 voor vergelijkbare bijwerkingen zorgen.
Hartgespan (Leonurus cardiaca, motherwort)
Hartgespan wordt sinds mensenheugenis in diverse traditionele geneeswijzen gebruikt voor haar bewustzijnsverlagende en anti-spasmodische werking. Het middel kan echter zorgen voor een verhoogd risico op bloedingen, en in combinatie met benzodiazepines (bijvoorbeeld Valium) kan het leiden tot ernstige bewustzijnsverlaging en zelfs coma.
Knoflook (Allium sativum)
De oude Grieken gebruikten al knoflook, onder meer bij infecties. Tegenwoordig wordt vaak beweerd dat knoflookpreparaten cholesterolverlagend werken of gunstige effecten op bloedvaten hebben. Deze claim is echter in een recent onderzoek onderuit gehaald, en knoflook bleek niet effectiever dan een neppil in het verlagen van het LDL-cholesterol. Knoflook bevat echter een actieve component genaamd ajoene. Deze werkt in op de bloedplaatjes, en er is een verhoogd bloedingsrisico aangetoond in patiënten die gelijktijdig antistollingsmiddelen gebruikten. Daarom dienen patiënten die een chirurgische operatie ondergaan, het gebruik van knoflookpreparaten ruim van tevoren (10 dagen) stoppen. Wie veel knoflook slikt en toevallig een spoedoperatie moet ondergaan, heeft gewoon pech.
Meidoorn (Crataegus)
Kruidendokters bevelen extracten van de meidoorn aan voor onder meer angineuze klachten, hartfalen, en aritmieën. Hoewel het middel inderdaad kortstondig een positief effect lijkt te hebben op chronisch hartfalen, ontbreken goed opgezette studies naar effectiviteit en veiligheid vooralsnog. Meidoorn verhoogt net als veel andere kruidenpreparaten wel het risico op bloedingen.
Zaagpalm (Serenoa repens)
Wereldwijd worden extracten van Serenoa repens door meer dan twee miljoen mannen gebruikt om goedaardige vergroting van de prostaat (BPH) tegen te gaan, hoewel het werkingsmechanisme onbekend is. Ondanks fantastische claims hebben klinische studies geen positief effect op symptomen van BPH laten zien beter dan een neppil. Preparaten van het kruid verhogen wel het risico op bloedingen wanneer het wordt gebruikt in combinatie met bepaalde antistollingsmiddelen. Verder kan verkeerd gebruik leiden tot hepatitis en pancreatits, en het 'floppy iris syndrome' bij staaroperaties. Deze laatste bijwerking is overigens ook een bekende bijwerking van tamsulozine (een regulier middel dat tegen BPH wordt gebruikt), dus mogelijk wijst dit toch op een vergelijkbaar werkingsmechanisme van dit kruid. Van tamsulozine is echter wel precies bekend hoe het werkt, en wat de mogelijke schadelijke effecten kunnen zijn.
Dan shen (Salvia miltiorrhiza) wordt gebruik in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) voor behandeling van de kransslagader en menstruele klachten. Het kruid vermindert de uitscheiding van antistollingsmiddelen (coumarines), en remt tevens enzymen die de aggregatie van bloedplaatjes remmen. Beide effecten hebben een verhoogd bloedingsrisico als gevolg.
Tetrandrine (een alkaloïd uit Stephania tetrandra) wordt binnen de TCM gebruik als middel tegen hoge bloeddruk en angina, voor zijn vaatverwijdende eigenschappen. Net als sommige geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk werkt het door aangrijping op calciumkanalen in de wanden van bloedvaten. Gebruik van tetrandine kan leiden tot ernstige lever- en niervergiftiging.
Monnikskap (Aconitum) wordt in de TCM gebruikt voor pijndemping bij onder andere reuma en migraine. Het heeft inderdaad een verdovende werking op zenuwbanen. Het heeft echter ook effect op hartcellen, en kan ongecontroleerde samentrekkingen van de hartspier opwekken. Bijwerkingen zoals bloeddrukverlaging en aritmieën kunnen zelfs al optreden na contact met de bladeren of sap van deze zwaar giftige plant.
Yohimbine (uit Pausinystalia yohimbe) wordt aangeprezen voor behandeling van seksuele dysfunctie en moeheid, en zorgt voor afgifte van noradrenaline, een belangrijk hormoon dat onder meer zorgt voor verhoging van bloeddruk. Dit kan dus een zeer gevaarlijk kruid zijn voor mensen met al verhoogde bloeddruk. Yohimbine schopte het trouwens al eerder tot een hitnotering in de Dirty Dozen.
Gynura wordt veel gebruikt in de TCM, en zou de bloeddoorstroming verbeteren en zorgen voor demping van pijn. In sommige patiënten heeft het gebruik van het middel echter geleid tot ernstige leververgiftiging. Verder remt het middel een belangrijk enzym (ACE) in de regeling van bloedvolume en bloeddruk, wat mogelijk zorgt voor een gevaarlijke verlaging van de bloeddruk.
Zoethout (Glycyrrhiza glabra)
Zoethoutextract (drop) wordt vaak toegepast in hoestdranken, maar kan diverse schadelijke effecten op het hart- en vaatstelsel hebben, en door verlaging van de kaliumconcentratie in het lichaam tot aritmieën leiden, zijnde: afwijkingen van het ritme waarmee het hart pompt. Het hart kan zowel te snel (tachycardie) als te traag kloppen (bradycardie).. Verder is verhoging van het bloedsuiker gerapporteerd als bijwerking, evenals een verhoogd risico op bloedingen.