Dit weekend verscheen in 'De Standaard' Joël De Ceulaer's verslag van een undercover consultatie bij een arts-homeopaat, die de theorie van dokter Ryke Geerd Hamer, geboren op 17 mei 1935 in Düsseldorf-Mettmann, toepast.
Ter informatie: Op 17 augustus 1978 wordt Dirk, de zoon van Hamer, neergeschoten op een jacht in de buurt van Corsica. Enkele maanden later overlijdt hij in het ziekenhuis. De dader, Vittorio Emanuele, zoon van de Italiaanse koning Umberto II, wordt nooit veroordeeld voor de moord. Nog geen twee maanden na dat overlijden openbaart zich een testiscarcinoom bij Ryke Geerd Hamer. Deze gebeurtenissen lijken aanleiding te zijn voor het bedenken van de theorieën achter de Germanische Neue Medizin (GNM).
Hierna volgt de gehele tekst van Joël De Ceulaer...
‘Een hersentumor?... Drink eens wat minder water' - of, hoe een gevaarlijke alternatieve geneeswijze opgang maakt in Vlaanderen.
De geneeskunde volgens dokter Hamer, die door experts wordt beschouwd als een sektarisch verschijnsel, is in Vlaanderen helemaal niet zo marginaal. Ook hier zijn er dokters die de theorie gebruiken, en scholen die haar onderwijzen.
Wanneer u dit leest, ben ik misschien dood – of liever, mijn alter ego Jakob Hermans. Onder die schuilnaam ben ik de voorbije weken ondergedoken in de wereld van de alternatieve geneeskunde. Undercover. Gewapend met de scan van een hersentumor die een oncoloog mij had bezorgd.
Ik heb therapeuten en artsen gezocht die zich bekwaamd hebben in de Nieuwe Germaanse Geneeskunde. Dat is een levensgevaarlijke theorie die dertig jaar geleden werd uitgevonden door de Duitse dokter Hamer. Die man is veroordeeld in verschillende Europese landen omdat hij doden op zijn geweten heeft.
Geen wonder, overigens: zijn theorie, daarover zijn alle bekwame dokters en kankerspecialisten het eens, slaat nergens op. Hamer zat van 2004 tot 2007 nog een celstraf uit in Frankrijk. Nu woont hij in Noorwegen.
Ik heb lezingen en workshops bijgewoond, therapeuten gebeld en om advies gevraagd en ik ben, als Jakob Hermans, op consultatie geweest bij dokters in de geneeskunde die de theorie van Hamer ernstig nemen en er hun patiënten mee behandelen. Dat waren bijzondere ervaringen.
Scène 1
Een huiskamer in Oost-Vlaanderen. H. noemt zichzelf therapeute en bezweert mij dat ze alle vertrouwen heeft in de theorie van dokter Hamer. ‘Stop met zoeken', zegt ze. ‘U bent hier aan het juiste adres. Een klassieke behandeling zou ik u zeker afraden. De farmaceutische industrie is een maffia, die alleen winst wil maken. Het is van de behandeling dat u doodgaat, niet van de kanker.'
H. stelt voor om mij te wenden tot K., een verpleegster die enige bekendheid geniet in de sector, en die kankerpatiënten behandelt met massages, waarmee ze de emotionele trauma's oplost die aan de basis liggen van de kanker, zodat de kanker verdwijnt – want dát zegt de theorie van Hamer.
Scène 2
Een andere therapeut in de alternatieve sector, die ik opbel, stuurt mij door naar diezelfde verpleegster. Ik besluit K. te contacteren en krijg de bevestiging van wat men mij over haar verteld heeft. ‘Ik heb jarenlang gezien wat chemotherapie kan aanrichten', zegt ze. ‘Ik ben daar echt op afgekickt. Chemo is de hel. Het is een behandeling die uitgaat van het vijanddenken. Het is niet de kanker die mensen doodt, het zijn de angstige gedachten die mensen de dood injagen. Ik heb vrouwen met borstkanker in behandeling en ik kan u verzekeren dat zij het allemaal goed stellen. Volledige genezing is perfect mogelijk. Er is immers niets kwaadaardigs aan kanker. Kanker is niet erger dan griep. We moeten gewoon een antwoord vinden op de vraag waarom die kanker daar is gekomen. Dan kunnen we het oplossen.'
Scène 3
Het is dinsdagochtend 12 februari. Ik ben, dwars door de sneeuw en na een autorit van vier lange uren, aangekomen in de provinciestad waar dokter J. praktijk houdt. J. is arts-homeopaat. Hij werd mij tijdens lezingen en workshops door verschillende mensen aangeraden. J. is een kenner van de theorie van Hamer en past die toe in zijn praktijk. ‘Kom binnen, mijnheer Hermans', verwelkomt hij mij. ‘Ga zitten. Bent u hier voor het eerst?'
‘Ja, ik ben hier voor het eerst.'
‘Hoe hebt u mij gevonden', vraagt hij nadat hij mijn gegevens heeft genoteerd.
Ik zeg dat ik geïnteresseerd ben ik de Nieuwe Germaanse Geneeskunde en dat zijn naam mij door kenners is aangeraden. Dat doet hem zichtbaar plezier. Ik zeg hem dat ik een hersentumor heb en geef hem de hersenscan die ik heb meegebracht.
Hij begint de scan intensief te bestuderen. Met zijn potlood wijst hij naar de zone waar de tumor zit. ‘Mja, dat is hier volgens dokter Hamer de zone van de blaas', doceert hij. Ik weet ondertussen, na een beetje Hamer-studie, dat dat klopt. Dokter J. kijkt mij aan. ‘Zijn er problemen met de blaas?'
‘Nee', antwoord ik. ‘Maar ik drink wel heel erg veel water.'
‘Aha,' klinkt het gefascineerd. ‘Hoeveel dan wel?'
‘Tot acht liter per dag.'
‘Dat is inderdaad bijzonder veel', zegt hij. ‘En hoe komt dat?'
Omdat ik ondertussen weet dat volgelingen van Hamer een emotioneel conflict zoeken in het verleden van de patiënt, vertel ik hem dat mijn vader nierpatiënt is en daarom altijd erg veel water heeft gedronken. En dat mijn zus en ik die goede gewoonte van onze ouders hebben geleerd.
Dokter J. weet genoeg. ‘U drinkt veel te veel. Geen wonder dat die tumor zo groot is. En het merkwaardige is dat u niet zoveel drinkt voor uw eigen gezondheid, maar voor de gezondheid van uw vader. Ik ga dadelijk een ritueel met u doen. U gaat uw vader vragen of u minder mag drinken.'
Ik moet op een stoel gaan zitten, mijn ogen sluiten en mij voorstellen dat mijn vader voor mij zit. Dokter J. gaat achter mij staan, legt zijn handen op mijn schouders en vraagt mij om te herhalen wat hij zegt.
‘Lieve papa.'
Ik herhaal: ‘Lieve papa.'
‘Je hebt goed voor ons gezorgd.'
Ik herhaal.
‘Je leerde me om veel te drinken.'
Ik herhaal.
‘Daarvoor ben ik je dankbaar.'
Ik herhaal en blijf herhalen. Uiteindelijk moet ik mijn vader vragen of ik minder mag drinken.
‘Ik ga nog iets doen', zegt dokter J. terwijl hij me vraagt om rechtop te gaan staan. Hij gooit een paar homeopatische solferbolletjes onder mijn tong en begint met zijn wijs- en middenvinger te tikken op zijn voorhoofd, net boven de lippen en dan op de borstkas. Dat is, zo weet ik inmiddels, de zogenaamde EFT-techniek waarmee men emotionele trauma's behandelt. Ik moet dokter J. nabootsen en ook op voorhoofd en borstkas tikken. Doel van de oefening: het trauma dat ik heb opgelopen toen ik de diagnose kreeg, verzachten, zodat de kanker niet erger wordt.
Nadat hij mij een doktersbriefje heeft geschreven (120 euro), print hij nog een documentje uit dat hij mij ter ondertekening aanbiedt. ‘Een formaliteit', fluistert hij. ‘Ik ben al een paar keer met mijn bek tegen de muur gelopen en word dus wat voorzichtiger.'
Op het document, een zogenaamde disclaimer, staat dat ik verklaar dat dokter J. mij ‘volledig heeft ingelicht' over ‘de diagnose, aard en ernst van mijn ziektetoestand'. Dat hij mij ‘alle therapeutische mogelijkheden', volgens ‘de laatste wetenschappelijke inzichten', heeft verteld. En dat ik ‘uitdrukkelijk' en ‘op eigen verantwoordelijkheid afzie van door de specialist voorgestelde behandelingsopties'. Tot slot ontsla ik met dit document dokter J. van elke verantwoordelijkheid voor ‘het verloop van mijn ziekteproces'.
Die tekst zit printklaar in de computer van dokter J.
‘Praat er ook over met uw familie', adviseert hij mij tot slot. ‘Als u bij mij in behandeling bent, is het beter dat de familie erachter staat. Want met patiënten zelf heb ik nog nooit problemen gehad. Als er problemen waren, zat de familie daar altijd achter.'
Het verbaast mij niet dat J. weigert om on the record, met naam en toenaam en op een open en transparante manier te reageren op wat ik bij hem meemaakte.
Borst volledig weggevreten
Wim Distelmans, kankerspecialist aan het UZ Brussel, is compleet verbijsterd wanneer ik hem dit verhaal vertel. ‘Die man moet zijn diploma onmiddellijk inleveren', zegt hij. ‘Die theorie van Hamer is flauwekul. Als je dat gelooft, kun je evengoed geloven dat de Eiffeltoren in New York staat. De geneeskunde heeft een lange weg afgelegd, wij hebben behandelingen die evidence based zijn. We weten niet alles, we weten misschien nog maar het topje van de ijsberg. Maar dat soort alternatieve behandelingen reken ik tot het domein van de sekten.'
Helaas komt volksverlakkerij in de gezondheidszorg wel vaker voor, zegt Distelmans. ‘Heel vaak strooit men zwakke, zieke, kwetsbare mensen zand in de ogen. Dat is absoluut te laken. En vaak komen mensen dan in het reguliere circuit terecht als het al te laat is. Ik heb vrouwen gekend die hun borstkanker niet lieten behandelen omdat ze een alternatieve arts geloofden, en dan pas bij mij kwamen op het moment dat de borst volledig weggevreten was. Dat is verschrikkelijk. Ik wil hier ook wel aan toevoegen dat het succes van zulke alternatieve praktijken erop wijst dat reguliere artsen niet altijd even goed communiceren, en dat ze soms te weinig aandacht besteden aan hun patiënten.'
Welkom in 'De Levensschool'
De theorie van dokter Hamer is in Vlaanderen geen marginaal verschijnsel. In De Levensschool, een toonaangevend instituut in de alternatieve sector, krijgt iedereen die een opleiding tot gezondheidsconsulent volgt, een cursus over de Nieuwe Germaanse Geneeskunde. Via opleidingscheques komt bij die school ook Vlaams belastinggeld terecht. Elk jaar studeren er nieuwe mensen af. Twee Bekende Vlamingen die er een opleiding volgden, zijn presentatrice Martine Prenen en omroepster Geena Lisa.
‘Ik herinner mij nog dat de dokter die dat vak gaf, ons voorhield: Don't say no, just say oh ', zegt Martine Prenen. ‘Die docent wilde dat we gewoon met een open geest zouden luisteren naar de inzichten van dokter Hamer. Dat heb ik gedaan, ik heb geluisterd zonder overal meteen een etiketje op te kleven. Tijdens die opleiding heb ik geleerd om met een zo breed mogelijke blik naar ziekte en gezondheid te kijken.'
Hamer vertelt toch onzin?
‘In de Nieuwe Germaanse Geneeskunde worden verbanden gelegd tussen trauma's en de soorten kanker die daardoor ontstaan, die volgens mij geen onzin zijn. Volgens dokter Hamer ligt bijvoorbeeld aan een kanker in de linkerborst een conflict met de kinderen ten grondslag, aan een kanker in de rechterborst een conflict met de partner. Nu heb ik toch helaas al veel mensen met borstkanker ontmoet en met de Germaanse Geneeskunde-lessen in mijn achterhoofd kwam ik tot de verbijsterende conclusie dat die link gewoon klopt. Dat is toch heel straf.'
Zou u zich laten behandelen door een adept van Hamer?
‘Dat heb ik me tijdens de lessen wel afgevraagd. Wat zou ik doen als ik zelf de diagnose zou krijgen? Wie borstkanker heeft, wil natuurlijk genezen. Iedereen moet natuurlijk doen wat zij wil, maar het lijkt mij dan inderdaad een nogal grote stap om ervan uit te gaan dat de kanker gewoon zal verdwijnen, zonder behandeling, zoals dokter Hamer dacht. Ik ga ervan uit dat een patiënt best ook een reguliere behandeling volgt. Het is een slappe koord om op te balanceren, dat geef ik toe. Volgens mij is die theorie van Hamer vooral bruikbaar in de preventiefase, minder in de genezingsfase. Ik ben ervan overtuigd dat veel miserie een mens kan ziek maken'
En u vindt Hamer geen gevaarlijke flauwekul?
‘Nee, dat zou ik niet zeggen. Ik verklaar Hamer niet heilig en ik heb nog altijd veel vragen, maar ik heb toch veel aan die lessen gehad. Ik geloof in de kracht van het menselijke organisme, ik ben ervan overtuigd dat er zoveel meer is dan wat de reguliere geneeskunde weet. Ik zeg nog altijd oh en niet no .'
Ook Geena Lisa heeft altijd met veel interesse naar de lessen over dokter Hamer geluisterd, zegt ze. ‘Ik heb er ook een aantal dingen uit opgepikt. Het is zeker geen antwoord in alle gevallen, maar het kan een stukje van de puzzel zijn in de zoektocht naar de oorzaak van een ziekte.'
De theorie is toch totaal ongeloofwaardig?
‘Dat moet je geval per geval bekijken, vind ik. Ik ben al mensen tegengekomen bij wie een conflict aan de basis ligt van bepaalde ziekten. Bij anderen bestaat dat verband niet en heeft het meer te maken met het voedingspatroon, bijvoorbeeld. Er zijn nog zoveel dingen die wij niet weten.'
Moet dat vak niet uit de opleiding verdwijnen?
‘Dat vak is maar één van de vele. Er wordt nooit gezegd dat de theorie van Hamer dé oplossing is. Er wordt ons in die school wel geleerd om verder te kijken dan de reguliere geneeskunde, want die heeft ook niet voor alles de oplossing. Ik sta echt achter die opleiding. Het is ook een erkende school, waar op een ernstige manier wordt gewerkt. Want je kunt tegenwoordig opleidingen in gezondheidsconsulent volgen op elke hoek van de straat, maar vaak zijn die opleiding van slechte kwaliteit. De Levensschool biedt kwaliteit, daarom zitten de schoolbanken er ook elk jaar stampvol.'
Een stuk van de puzzel
Rob Vaes, oud-voorzitter van de beroepsvereniging voor Gezondheidsbegeleiders, is de drijvende kracht achter De Levensschool, die haar lessen organiseert in de abdij van Tongerlo. Hij wil graag antwoorden op mijn vragen.
Mag ik het zorgwekkend vinden, mijnheer Vaes, dat de theorie van dokter Hamer bij u wordt onderwezen?
‘Ik weet dat Hamer omstreden is, maar bij ons zit zijn theorie in een totaalpakket. Het is maar een stukje van de puzzel, een vierdaagse cursus in een opleiding die vier jaar duurt. Wij bieden de studenten veel verschillende systemen aan, verschillende invalshoeken.'
Maar de theorie van Hamer klopt toch niet?
‘Hamer heeft ons toch een stukje laten zien dat past in een totaalbeeld. De natuur is bijzonder intelligent, kanker komt niet uit de lucht gevallen, er is altijd een reden waarom iemand kanker krijgt. Hamer formuleert het heel extreem, hij gelooft dat kanker wordt veroorzaakt door een emotioneel conflict. Daar gaan wij niet helemaal in mee. Het lijkt mij een belangrijk element, omdat het immuunsysteem stressgevoelig is en een rol kan spelen bij kankerpreventie. Maar er kunnen ook andere oorzaken zijn, toxines, voedingspatroon – en ook die dingen komen in de opleiding aan bod.'
Hamer beweerde dat hij kanker had gekregen door de dood van zijn zoon. Kan dat, denkt u?
‘Zijn zoon was verongelukt en iets later kreeg dokter Hamer teelbalkanker. Er moest volgens hem een verband zijn. Hij was ook een oncoloog, hij werkte met kankerpatienten. Hij is zijn patiënten dan gaan ondervragen, en daaruit kwam een duidelijk patroon tevoorschijn, over de relatie tussen bepaalde conflicten en bepaalde vormen van kanker.'
Maar die verbanden die hij legt, bestaan toch niet?
‘Dat moet men dan maar eens aantonen door het te onderzoeken, vind ik. Maar dat soort onderzoek mag hier blijkbaar niet gebeuren. Artsen die hebben meegewerkt met dokter Hamer, werden aan de kant gezet. Men is het hem dan heel erg moeilijk beginnen te maken, omdat hij nu eenmaal tegen het reguliere systeem inging. Een open en eerlijk onderzoek zou veel duidelijkheid kunnen brengen.'
Men hoeft toch niet aan te tonen dat Hamer ongelijk had? De bewijslast ligt bij de voorstanders van Hamer, die moeten aantonen dat hij gelijk had.
‘Luister, wij presenteren Hamer niet als een soort goeroe, die altijd gelijk heeft. Hij is bij ons maar een klein deeltje van een totaalpakket. Kanker is vandaag een groot probleem, ook voor de reguliere geneeskunde. Wat wij in De Levensschool aanbieden, is een integrale visie op gezondheidszorg, waarbij wij expliciet pleiten voor samenwerking met reguliere artsen.'
Bestaat het risico niet dat mensen, onder invloed van theorieën zoals die van Hamer, hun kanker eerst proberen te genezen zonder operatie of chemo, en kostbare tijd verliezen?
‘Dat zullen wij zeker niemand aanraden. Maar ik wil er toch ook op wijzen dat de reguliere kankerbehandeling geen schitterend palmares kan voorleggen. De overlevingskans na een behandeling met chemo is helaas nog altijd bedroevend laag. Daarom is het belangrijk om de problematiek met een zo breed mogelijke blik te bekijken. Daarom komen bij ons verschillende invalshoeken aan bod.'
Als u zo redeneert, zou u ook gebedsgenezing aan bod kunnen laten komen, niet? Dat wordt ook volop gedaan, in Pinksterkerken bijvoorbeeld.
‘Gebedsgenezingen maken geen deel uit van onze cultuur. Dat neemt niet weg dat er wat mij betreft ook onderzoek naar kan gedaan worden.'
Bent u van plan om de cursus over Hamer te schrappen?
‘Nee. Omdat wij niet zeggen dat Hamer de waarheid in pacht heeft. Maar wij schuwen ook de controverse niet. En kanker is een probleem dat je in zijn totaliteit moet bekijken. De complementaire benadering die wij toepassen, kan perfect gebeuren tegelijkertijd met de reguliere behandeling. Er hoeft dus geen kostbare tijd verloren te gaan. De arts behandelt de ziekte en de gezondheidsconsulent ondersteunt tegelijkertijd de gezondheid met natuurlijke methoden. Wij zullen nooit een reguliere behandeling afraden.
Iemand die aan uw school verbonden is, heeft mij de tip gegeven om eens te gaan luisteren naar een therapeute die actief alle vormen van reguliere behandeling afwijst. Wat vindt u daarvan?
‘Dat vind ik héél jammer. Ik kan natuurlijk niet controleren wat onze medewerkers allemaal vertellen, of wat ze in hun privéleven doen. Ik kan alleen maar zeggen: dat is absoluut niet waar De Levensschool voor staat.'
Oncoloog met pensioen
Annemie Prové is medisch oncoloog, verbonden aan het Sint-Augustinusziekenhuis in Wilrijk. Ook zij reageert met verbazing op dit verhaal. ‘Als die theorie van dokter Hamer klopt, dan kan ik met pensioen', zegt ze. ‘Ik vind het bijzonder spijtig dat mensen zich door zulke praatjes laten misleiden. Mensen die er echt in geloven, krijg ik natuurlijk nooit te zien. Maar ik heb toch al een paar keer meegemaakt dat een patiënt eerst alternatieve behandelingen heeft geprobeerd, en pas bij ons terecht komt als de symptomen echt te erg worden, maar dan is het helaas vaak te laat.'
Dat stress en emotionele conflicten het immuunsysteem kunnen verzwakken, klopt volgens dokter Prové. ‘Maar het kan zeker nooit de echte en al zeker niet de enige oorzaak zijn van kanker. En het is absurd om te beweren dat je door de stress te behandelen meteen ook de kanker kan bestrijden. Dat positief denken een gunstige invloed heeft op het genezingsproces van kankerpatiënten is overigens ook nog nooit aangetoond. De levenskwaliteit wordt er wel beter door en mensen voelen zich beter. Maar er zijn spijtig genoeg vele positieve mensen die sterven aan kanker terwijl soms heel negatief ingestelde en depressieve mensen kanker overleven.'
Er zijn vast mensen in het alternatieve circuit die het goed menen, denkt ze. ‘Maar van dit soort verhalen komen mijn haren toch echt rechtop te staan. Het is tragisch dat mensen soms veel geld besteden aan zogenaamde therapieën die helemaal niet helpen. Ik zou mensen ook aanraden om niet op eigen houtje allerlei alternatieve middeltjes te combineren met een chemotherapie, zonder dat met de behandelende arts te bespreken.'
Het interessante is, aldus Prové, dat mensen die een beroep doen op alternatieve methodes, vaak erg goedgelovig zijn. ‘Ze nemen alles wat de therapeut hun vertelt, zomaar aan, zonder enig bewijs. Terwijl patiënten die bij mij in behandeling komen vaak bijzonder kritisch zijn, en zelf al heel wat documentatie hebben verzameld op het internet. Ik krijg voortdurend kritische vragen van mijn patiënten, en dat vind ik een goede zaak.'
- Bron: Joël De Ceulaer - De Standaard
